Voor nieuwkomers op Stad hierbij in het kort de geschiedenis van ons dorp. Meer informatie kunt u via StadsWeb vinden op Stad in vroeger tijden en in de canon van Stad. In het rood de namen van straten in ons dorp die uit onze geschiedenis komen.

In de Romeinse tijd was alleen Ouddorp bewoond en bestond de rest van ons eiland uit gorzen en platen die regelmatig onderliepen. In 1359 wordt Stad voor het eerst genoemd in de acte van de verkoop van het gors Stad door Alijd van Putten (Aleijd van Puttenstraat) en haar man Boudewijn van Praet (Boudewijnstraat en boot ’t Praethuus in de Kaai) aan hun neef Jan van Heenvliet (Jan van Heenvlietstraat) die het gaat gebruiken als weidegrond voor schapen. Na zijn dood wordt het verdeeld onder zijn erfgenamen maar tussen 1404 en 1408 koopt Hugo van Heenvliet alles op en schenkt in 1409 de helft aan kloosterorde de Regulieren van Rugge bij den Briel. Als Hugo overlijdt schenkt zijn zoon Jan ook de andere helft aan het klooster. Deze orde wil een klooster bouwen op het Gutseke (Gutseke), een vluchtheuvel die vroeger aan de Piersweg lag maar is nooit verder gekomen dan het Pastoorspad van die heuvel naar de kerk aan het eind van de Voorstraat. In 1422 krijgen ze het Moerrecht en mogen daardoor stukjes met dijken afsluiten om zout te winnen en dan de dijken weer af te breken.

In 1526 koopt Andries van Bronckhorst (A. van Bronckhorststraat) voor 850 pond de helft van de rechter van Stad aan ’t Haringvliet van het klooster en krijgt van Karel V het recht om de polder te bedijken om de verbouw van koren mogelijk te maken. De bedijking wordt in 1528 voltooid en dan mogen we eigenlijk pas van een dorp met huisjes van wrakhout spreken. Andries wordt de eerste Ambachtsheer van ons dorp en schenkt het dorp in 1534 een kerk op de plek waar nu nog de kerk staat. De dijken spoelen regelmatig weg en daarom wordt de Molendijk aangelegd en wordt de Stadse polder in tweeën gesplitst en krijgt de polder aan de oostkant in 1545 een nieuwe dijk en noemen we die polder voortaan de Nieuwe Stadse Polder. Onze eerste voetbalveld lag in die polder en daarom heet onze voetbalclub SNS (Sportclub Nieuwe Stad) terwijl de huidige voetbalvelden nu in de Oude Stadse Polder liggen.

Als in 1547 Andries sterft gaan de rechten van Stad over naar zijn zoon Claes I, daarna naar Claes II die volgens de papieren in het Streekarchief in 1551 de jachtrechten rond het dorp van Karel V krijgt. Na zijn dood krijgen we zijn zoon Nicolaas, dan diens zoon Nicolaas II. In 1572 wordt Den Briel door de Watergeuzen op de Spanjaarden buitgemaakt en vermoorden zij de monniken van Rugge en vervalt hun aandeel in ons dorp geheel aan de familie van Bronckhorst. Bij de Beeldenstorm is onze kerk leeggeroofd en vervallen achtergelaten maar in 1582 komt er een Protestants kerkgenootschap in en in 1586 wordt hij geheel opgeknapt. In 1621 wordt er een gevechtstoren (Redoute) aan de haven gebouwd en in 1901 wordt er een verdieping opgezet en heet het voortaan de Polderskamer. Na Nicolaas III komt Nicolaas IV en als hij sterft krijgen we zijn zus Wilhelmina die door drie opvolgende huwelijken behoorlijk rijk geworden was (onder andere een kunstverzameling waarmee je het Mauritshuis zou kunnen vullen). Haar laatste man was de 12 jaar jongere Willem Vincent van Wittenhorst. (W.V. van Wittenhorststraat) Het huwelijk was in 1647. Ze kopen een oud kasteel in Horst aan de Maas en gaan daar na een enorme verbouwing in 1664 wonen (nu is er nog alleen een ruïne van over). Na de dood van Willem gaat het Ambachtsheerschap van Stad over naar zijn zoon Johan Willem en in 1716 naar zijn zus Maria Adriana van Wittenhorst.

In 1725 worden de rechten van ons dorp verkocht aan Adam van Halfwassenaer en na zijn dood gaan ze eerst naar zoon Jacob (J. van Halfwassenaerstraat) en later naar zijn dochter Sophia Maria die enorm veel bezittingen heeft in Den Haag en Wassenaar. Deze trouwt met een van Brienen van de Groote Lindt die de rijkste man van Amsterdam is en hun zoon Willem Joseph (Baron van Brienenstraat) wordt later onder meer Heer van Stad aan ’t Haringvliet. Hij bekleedt enorm veel functies en heult eerst met Napoleon en wordt kamerlid en later burgemeester van Amsterdam en krijgt na de val van Napoleon hoge functies aan het Nederlandse hof en wordt Eerste Kamerlid. Napoleon schaft de ambachtsheerlijkheden af en stelt burgemeesters aan. (de ambachtsheerlijkheid Stad bleef met minimale rechten en veel plichten bestaan tot 1949 en werd toen bij opbod verkocht aan boer Prosman die een boerderij had aan Haven 14 en later op Zeedijk 58)

Hieronder onze burgemeesters:

  • 1825-1836 Lambertus Kolff van Oosterwijk (Kolff van Oosterwijkstraat)
  • 1836-1841 zijn schoonzoon Charles Jean Chandon
  • 1843-1877 zijn zwager Lambertus Kolff van Oosterwijk die op het Dijkhof woonde.
  • 1877-1903 C. van Mens
  • 1903-1924 C.J. Sterk (Burgemeester Sterkstraat)
  • 1924-1940 Nieborg
  • In de oorlog een NSB-er
  • 1946-1954 Bram Brinkman. Zijn zoon Elco bracht het ver in de politiek.
  • 1954-1960 van Hofwegen, burgemeester van Nieuwe Tonge die Stad erbij deed.
  • 1960 tot het opgaan in de gemeente Middelharnis van Nieuwenhuizen.
  • 1 januari 2013 is de gemeente Middelharnis opgegaan in de gemeente Goeree Overflakkee.

Harrie Goosens, oud-geschiedenis leraar heeft de geschiedenis van de dominees, de dokters en de onderwijzers, die allemaal een belangrijke rol in het dorp speelden beschreven in het tijdschrift De Ouwe Waerelt. Hij gaf ook rondleidingen door het dorp langs historische panden.

Natuurlijk zijn de inwoners en hun ondernemingslust het belangrijkste en daar heb ik 6000 artikelen over geschreven op Loggmaas maar die zijn vanwege de privacyregels dit jaar allemaal van internet gehaald. Vroeger werden nieuwkomers op de foto gezet en geïnterviewd voor het blog, maar dat mag nu alleen nog op verzoek en komt dan op StadsWeb. Omdat het dorp vroeger erg gesloten was en het grootste deel van de bevolking Braber, Melaard, Maliepaard, Vroegindeweij, Koningswoud of van Rumpt heette, had iedereen een bijnaam die nu nog vaak gebruikt wordt.

Jan en Jaap Maliepaard beheren duizenden foto’s over de geschiedenis van ons dorp en geven regelmatig presentaties hiervan. Er zijn twee boekjes over de geschiedenis van het dorp uitgebracht, maar helaas nog alleen tweedehands te koop.

Pieter Prins heeft de website Stadaantharingvliet.nl (StadsWeb) opgericht met daarop niet alleen nieuws maar ook historische verhalen.

De geschiedenis van ons dorp was onderwerp van drie musicals op de Kaai door en voor de bewoners.

Onze gele vlag met twee rode banen komt van het wapen van de familie van Wittenhorst en is te koop in het Trefpunt en wordt gebruikt bij dorpsgebeurtenissen. Het wapen van de familie van Bronckhorst (een rood vlak met een zilveren leeuw) werd gebruikt voor het wapen van de nieuwe gemeente Middelharnis in 1966 en in het wapen voor de viering van ons 650-jarig bestaan.

De dorpsmascotte is Ko Nientje, een wit konijn met een gele jurk met twee rode strepen. Je geeft hem aan nieuwe buren, bij geboortes of tijdens je verre vakantie aan een kind nadat je er een foto gemaakt heb die je naar This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. stuurt. Op StadsWeb kunt u zien waar Ko Nientje allemaal al geweest is. Voor 5 euro kunt u een Ko Nientje bij mij kopen.

Voor vragen en opmerkingen: Herman Maas, Molendijk 4.